Siemens PLC'de Zamanlayıcılar (Timers) Kullanımı

Siemens PLC'lerde zamanlayıcılar (Timers), endüstriyel otomasyon sistemlerinde oldukça sık kullanılan bir kontrol elemanıdır. Zamanlayıcılar, belirli bir süre boyunca sinyalleri geciktirmek, belirli bir süre geçtiğinde çıkış üretmek veya süreçleri zaman temelli olarak kontrol etmek için kullanılır.  Bu yazıda Siemens PLC'deki zamanlayıcıları, çeşitlerini ve kullanım alanlarını inceleyeceğiz.

Zamanlayıcı Nedir?

Zamanlayıcılar, belirli bir süreyi izlemek ve o süre sonunda bir çıkış üretmek amacıyla kullanılan PLC bileşenleridir. Genellikle endüstriyel süreçlerde belirli bir işlemi belli bir süre sonra başlatmak veya durdurmak için kullanılırlar. Siemens PLC'de yaygın olarak kullanılan üç ana zamanlayıcı türü bulunur:

• TON (On Delay Timer): Gecikmeli başlatma.
• TOF (Off Delay Timer): Gecikmeli durdurma.
• TP (Pulse Timer): Sabit süreli darbe üretici.
• TONR (Retentive On-Delay Timer) : Hafızalı gecikmeli başlatma

Siemens PLC'de Zamanlayıcı Çeşitleri

1. TON (On Delay Timer)

TON zamanlayıcısı, sinyal geldiğinde belirli bir süre gecikerek çıkış veren bir zamanlayıcıdır. Bu zamanlayıcı türü, giriş sinyali aktif hale geldiğinde belirli bir zaman süresi boyunca bekler ve süre sonunda çıkış sinyalini aktif hale getirir.

TON Zamanlayıcısının Parametreleri:

• IN: Zamanlayıcıyı başlatan giriş sinyali.
• PT (Preset Time): Ayarlanan süre, yani gecikme süresi.
• ET (Elapsed Time): Geçen süre, yani zamanlayıcı aktif olduğunda geçen süreyi gösterir.
• Q (Output): Zamanlayıcı süresi dolduğunda aktif hale gelen çıkış.

Kullanım Örneği:

Bir motoru çalıştırmadan önce bir valfin açılması için 10 saniye gecikme gerekiyorsa, TON zamanlayıcısı bu durumda kullanılır. Motoru çalıştırmak için sinyal gönderildiğinde, zamanlayıcı 10 saniye boyunca bekler ve süre dolduğunda motoru başlatır.

2. TOF (Off Delay Timer)

TOF zamanlayıcısı, giriş sinyali kapatıldığında belirli bir süre gecikerek çıkışı sıfırlayan bir zamanlayıcıdır. Giriş sinyali kesildiğinde, TOF ayarlanmış süre kadar çıkışı açık tutar, süre dolduğunda çıkış kapanır.

TOF Zamanlayıcısının Parametreleri:

• IN: Zamanlayıcıyı başlatan giriş sinyali.
• PT (Preset Time): Gecikme süresi.
• ET (Elapsed Time): Geçen süre.
• Q (Output): Giriş sinyali kapandığında belirli süre aktif kalır, süre dolunca sıfırlanır.,

Kullanım Örneği:

Bir fanın, kapatma sinyali gönderildikten sonra 5 saniye daha çalışması gerekiyorsa, TOF zamanlayıcısı kullanılabilir. Fan kapatma sinyali gönderildiğinde zamanlayıcı geri sayım başlatır ve 5 saniye sonra fanı kapatır.

3. TP (Pulse Timer)

TP zamanlayıcısı, sabit bir süre boyunca darbe üretir. Giriş sinyali geldiğinde zamanlayıcı ayarlanmış süre boyunca aktif kalır ve süre sonunda otomatik olarak kapanır.

TP Zamanlayıcısının Parametreleri:

• IN: Zamanlayıcıyı başlatan giriş sinyali.
• PT (Preset Time): Sabit süre.
• ET (Elapsed Time): Geçen süre.
• Q (Output): Ayarlanmış süre boyunca aktif olan çıkış.

Kullanım Örneği:

Bir makinede kısa süreli bir uyarı sinyali göndermek için TP zamanlayıcısı kullanılabilir. Giriş sinyali geldiğinde zamanlayıcı 3 saniye boyunca çıkış verir, ardından otomatik olarak kapanır.

4. TONR (Retentive On-Delay Timer)

TONR (Retentive On-Delay Timer), bir giriş sinyali geldiğinde zamanlayıcıyı başlatan ve ayarlanan süre (PT - Preset Time) dolduğunda çıkış veren bir zamanlayıcıdır. Ancak en önemli farkı, normal TON zamanlayıcısının aksine, TONR zamanlayıcısı sürecin yarıda kesilmesi durumunda zamanlayıcıyı sıfırlamaz. Geçen zamanı hafızasında tutar, yani güç kesintisi olsa bile süreyi hatırlamaya devam eder. Zamanlayıcının sıfırlanması için Reset (R) sinyaline ihtiyaç vardır.

TONR'nin Parametreleri:

• IN (Giriş Sinyali): Zamanlayıcıyı başlatan giriş sinyali.
• PT (Preset Time): Zamanlayıcının hedef süresi (önceden ayarlanmış zaman).
• ET (Elapsed Time): Zamanlayıcının başlatıldığı andan itibaren geçen süre. Eğer giriş sinyali kesildiğinde zamanlayıcı durursa, ET değeri kaldığı yerden devam eder.
• Q (Output): Zamanlayıcının süresi dolduğunda aktif hale gelen çıkış sinyali.
• R (Reset): Zamanlayıcıyı sıfırlamak için kullanılan sinyal. TONR'nin birikmiş süreyi unutarak sıfırlanmasını sağlar.

TONR Zamanlayıcısının Kullanım Alanları:

TONR, belirli işlemlerin duraklatılması ve tekrar başlatılması gereken senaryolarda kullanılır. Genellikle süreçlerin sürekliliğini sağlamak için kullanılır ve özellikle güç kesintileri veya geçici duraklamalar sırasında sürecin tamamlanmamış olmasını sağlar.

Makine Çalışma Süresi Takibi: Bir makinenin çalışma süresini takip etmek ve belirli bir süre çalıştıktan sonra durdurmak için TONR kullanılabilir. Eğer makine duraklatılırsa, kaldığı yerden çalışmaya devam etmesi gerekir.

Enerji Tasarrufu Amaçlı Zamanlamalar: Belirli bir sürede işlem yapan cihazları kontrol ederken, zamanlayıcı giriş sinyali kesildiğinde kalan süreyi saklar ve giriş yeniden aktif olduğunda süreç kaldığı yerden devam eder.

Otomatik Başlatma/Durdurma Sistemleri: Süreçlerin yarıda kesildiği ve daha sonra kaldığı yerden devam etmesi gereken otomasyon projelerinde yaygın olarak kullanılır.